ΡΕΤΡΟΤΟΠΙΑ

Θυμίζουμε ότι ο Ζύγκμουντ Μπάουμαν (1925-2017) γεννήθηκε στο Πόζναν της Πολωνίας. Πολέμησε εναντίον του ναζισμού και το 1954 διορίστηκε στη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας. Από το 1971 εγκαταστάθηκε στην Αγγλία και κατείχε θέση επίτιμου καθηγητή κοινωνιολογίας στα Πανεπιστήμια του Ληντς και της Βαρσοβίας. Στο έργο του εισάγει την έννοια της πρόσφατης ρευστής νεωτερικότητας, που την αντιπαρατάσσει στην παλαιότερη, τη συμπαγή. Στα ελληνικά κυκλοφορούν πολλά έργα του: Η μετανεωτερικότητα και τα δεινά της, Ρευστή αγάπη, Ρευστός φόβος, Ρευστοί καιροί, Και πάλι μόνοι…, Ο πολιτισμός ως πράξη, Σπαταλημένες ζωές, Η εργασία, ο καταναλωτισμός και οι νεόπτωχοι, Παράπλευρες απώλειες, Ξένοι στο κατώφλι μας. Όπως γράφει: Δεν υπάρχουν τρόποι να κόψουμε δρόμο για να οδηγηθούμε σε γρήγορο, επιδέξιο και άκοπο φράξιμο των ρευμάτων που οδηγούν «προς τα πίσω» ‒ προς τον Χομπς, τις φυλές, την ανισότητα ή τη μήτρα. Επαναλαμβάνω: το παρόν καθήκον, να υψώσουμε την ανθρώπινη ολοκλήρωση στο επίπεδο όλης της ανθρωπότητας, είναι πιθανό να αποδειχθεί πρωτοφανώς κοπιαστικό, επίπονο και ενοχλητικό για να το φέρουμε σε πέρας και να το ολοκληρώσουμε. Χρειάζεται να οπλιστούμε με θάρρος για μία μακρά περίοδο που θα σημαδεύεται από περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις και από περισσότερα προβλήματα παρά λύσεις, καθώς και να ενεργούμε στον ίσκιο δυνατοτήτων επιτυχίας και ήττας που βρίσκονται σε ασταθή ισορροπία. Αλλά σ’ αυτήν τη μία περίπτωση ‒σε αντίθεση προς τις περιπτώσεις στις οποίες συνήθιζε να την αποδίδει η Μάργκαρετ Θάτσερ‒ η ετυμηγορία «δεν υπάρχει εναλλακτική δυνατότητα» [There Is No Alternative, TINA] θα συνεχίζει να υπάρχει, χωρίς όμως να θέλγει. Περισσότερο από όσο σε οποιαδήποτε άλλη εποχή εμείς ‒οι άνθρωποι που κατοικούμε στη Γη‒ είμαστε στην κατάσταση είτε / είτε: είμαστε αντιμέτωποι με το να ενώσουμε είτε τα χέρια μας είτε τους τάφους μας.