ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑ

Πώς έγινε να πιάσαν “ξαφνικά” το '21 οι Ρωμιοί ντουφέκι κόντρα στον Τούρκο – όλοι μαζί, απ' το Ιάσι μέχρι την Κύπρο; Μα είχαν προηγηθεί δυό αιώνες σταδιακής εκπαίδευσης και ωρίμανσης συνειδήσεων, καθώς και κάμποσες δεκαετίες οργανωτικής και οικονομικής προπαρασκευής. Ο δε ρόλος του εκτός Ελλάδος Ελληνισμού ήταν εις τούτο πολύ μεγάλος. Αυτό περίπου μας λέει κι ο αγωνιστής και συγγραφέας Κασομούλης: Η τάξις των ξενιτεμένων λογιωτάτων και εμπόρων πρώτη ετόλμησεν, και έμβασεν και τους προεστούς και τους αρματολούς στα αίματα. Σ' αυτήν δε την προπαρασκευή του Σηκωμού συνεργούσαν χιλιάδες αντίτυπα ελληνικών βιβλίων, απ' τη Βενετία κι από αλλού, αλλά και η συναίσθηση του αρχαίου κλέους -όπως την πρόβαλε ο Ρήγας, και την είχε υποπτευθεί και ο οξυδερκής Αλή Πασάς- αλλά την επαναλάμβανε κι ο μεγάλος Ρώσος ποιητής Αλέξανδρος Πούσκιν πριν να ζωγραφίσει τα πορτραίτα του στενού του φίλου Αλέξανδρου Υψηλάντη. Ιδού γιατί αξίζει να ξαναμελετήσομε την “πένα” πριν απ' τη “σπάθα” – δηλαδή το Πνεύμα πριν απ' το Αίμα του Εικοσιένα.