MEMORANDUM

Ο Γεώργιος Ι. Μεταξάκης δίδει τη μαρτυρία του για τα σπουδαία της περιόδου από την έναρξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου μέχρι την αρχή του εμφυλίου. Αρχίζει να συγγράφει το Memorandum στις 31 Ιουλίου 1942, όταν ακόμη υπηρετεί ως υπάλληλος στη νομαρχία Λασιθίου, συνεχίζει δε με συνέπεια και αφού ανεβαίνει αντάρτης στο βουνό (στις 10 Ιουνίου του επόμενου έτους). Είναι φυσικό σε εκείνες τις δύσκολες συνθήκες να μην μπορεί να συμπληρώνει καθημερινά τις σελίδες, κρατάει όμως πρόχειρες σημειώσεις και, όποτε βρίσκει την άνεση, καταγράφει αναλυτικότερα τα όσα αξιομνημόνευτα διαδραματίζονται. Παρά το επίσημο του πράγματος που δηλοί ο τίτλος Memorandum, δηλαδή μνημόνιο (υπόμνημα), στο κείμενο του Γεωργίου Ι. Μεταξάκη περιλαμβάνονται αρκετά στοιχεία αδιάφορα από ιστορικής σκοπιάς, όπως για παράδειγμα σημειώσεις που αναφέρονται στα της υγείας του και θετικοί ή αρνητικοί σχολιασμοί για συγγενείς, συναγωνιστές, ακόμη και για στιγμιαίες κοινωνικές γνωριμίες. Εάν ο χρόνος επέτρεπε να δημοσιεύσει ο ίδιος το Memorandum του, είμαι βέβαιος ότι στον αναγνώστη θα έφταναν λιγότερα από όσα εγώ έκρινα χρήσιμα και αναγκαία. Χρήσιμα, διότι με ενδιαφέρει επιπλέον η ψυχολογική κατάστασή του, η οποία παρακολουθεί την κλιμάκωση του δράματος που εκτυλίχτηκε κατά την κατοχή και τον εμφύλιο και αντικατοπτρίζει πιστά την ψυχολογία της ελληνικής κοινωνίας. Και βεβαίως, παρά τη φωνή της σύνεσης, θεώρησα αναγκαία ορισμένα χωρία που σηκώνουν πολλή συζήτηση, τα οποία και υποσημειώνονται, διότι ο επιμελητής έχει και λιγότερα δικαιώματα από τον συγγραφέα επί του κειμένου και την υποχρέωση να μην αλλοιώνει το περιεχόμενο. Στις σελίδες του ημερολογίου θα βρούμε στοιχεία της πραγματικότητας, όμως δεν θα μας λένε πάντα τι όντως συμβαίνει. Αυτό που πιστεύω, το οποίο άλλωστε και με συνεπήρε, είναι ότι αποτυπώνεται με ειλικρίνεια η όψη της πραγματικότητας μιας εποχής. Σε αυτή την αντίληψη ακόμη και η υπερβολή και η άδικη κρίση και η παραπληροφόρηση έχουν τη σημασία τους.